Het vrijemarktprincipe is een islamitisch principe.

De islam heeft de mens veel vrijheid gegeven, maar wel te begrijpen als vrijheid in gebondenheid. Dit wil zeggen dat voordat de mens een activiteit verricht, een dienst of product ontwikkeld gaat toetsen aan de Heilige Qur’ān en Sunnah of het resultaat van de inspanning niet indruist tegen de Shari’ah.

Ten aanzien van betaalmiddelen is met de tijd veel veranderd van chartaal- naar giraal geld, maar hiertegenover staat dat altijd de rechthebbende eigenaar zijn tegoeden in contant geld kan opnemen bij de bank. Islam beschouwt goederen met intrinsieke waarde[1] als valuta. Dus, papiergeld of elektronisch geld kan worden gebruikt zolang het wordt ondersteund door een van deze grondstoffen tegen een vaste wisselkoers; met andere woorden, het papier is slechts een contract waarin is bepaald dat de drager het papier kan inwisselen voor een vaste maat (gewicht) van die specifieke grondstof.

Tot 1971 werden de meeste valuta’s van de wereld ondersteund door goud. Maar alleen overheden konden papier inwisselen, niet de gemiddelde burger. De prijs van een grondstof wordt bepaald door de markt zolang valuta (papier) niet wordt gebruikt. Aan de andere kant kan de prijs/waarde van waren worden gemanipuleerd/aangepast door de makers van papiergeld (op grond van de marktwet van vraag en aanbod).

Allāh Ta’ālā gebruikt het woord geld vele malen in de Heilige Qur’ān en staat ook veel over in de ahadīth, omdat het de basisbehoefte is en een vitale rol speelt in het leven, vandaar; om te weten hoe je op een betere manier geld kunt verdienen en uitgeven is erg belangrijk.

Omstandigheden om ons heen, gedrag van mensen en welvaart van een land, allemaal zijn afhankelijk van het gebruik van geld.

Voorbeelden van geld in de islam

Hieronder volgen enkele voorbeelden van grondstoffen die als valuta kunnen worden gebruikt: goud (als gouden dinar), zilver (als zilveren dirham), dadels, tarwe, gerst en zout. De genoemde zes items zijn afgeleid van een hadīth, dat wil zeggen goud, zilver, dadels, tarwe, gerst en zout en werden gebruikt als geld in het ruilsysteem.

Allāh Ta’ālā openbaart:

يٰأَيُّهَا ٱلَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تُلْهِكُمْ أَمْوَالُكُمْ وَلاَ أَوْلاَدُكُمْ عَن ذِكْرِ ٱللَّهِ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَأُوْلَـٰئِكَ هُمُ ٱلْخَاسِرُونَ 

“O, gij die gelooft, laat uw rijkdommen en uw kinderen u niet afleiden van de gedachtenis aan Allāh. En wie dat doet behoort tot de verliezers.” Surah al Munāfiqun (de huichelaars), H63, vers 9

Bitcoin en Nederlandsche Bank (DNB)

De bit is de kleinste eenheid van informatie, namelijk een symbool of signaal dat twee waarden kan aannemen: aan of uit, ja of nee, hoog of laag, geladen of niet-geladen. Het binaire talstelsel stelt deze waarden voor met 1 en 0.

1. De DNB is de toezichthouder en licentieverstrekker voor bitcoin bedrijven in Nederland.
2. Crypto dienstverleners moeten na de goedkeuring van de DNB in een speciaal register worden ingeschreven. Het eerste dienstverlenersbedrijf dat is gelukt om een vergunning te krijgen is AMDAX.

Wat doet een aanbieder van cryptodiensten?

Van bovenstaande kunnen wij dus afleiden dat bitcoin onbetrouwbaar is. Cryptomunten worden veel in de onderwereld gebruikt voor drugs en menselijke organen te verkopen. Deze activiteiten zijn volkomen harām in de islam.

Het gaat bij het aanbieden van cryptodiensten om twee soorten diensten. Een aanbieder van cryptodiensten kan geld zoals euro’s en dollars wisselen voor virtuele valuta’s zoals bitcoin enz.. Ook kan een aanbieder van cryptodiensten klanten een bewaarportemonnee aanbieden voor het opslaan van zulke virtuele valuta’s.

Pas als een dienstverlener door de DNB is goedgekeurd kan zo een bedrijf handelen in bitcoin. Dit wil dus zeggen dat er ook criminelen zijn die handelen in bitcoin. Aanbieders van cryptodiensten die in of vanuit Nederland actief willen worden, moeten een inschrijving in het openbaar register van DNB aanvragen. Daarvoor moeten ze kunnen aantonen dat ze voldoen aan de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme en de Sanctiewet 1977. DNB houdt bij geregistreerde aanbieders van cryptodiensten uitsluitend toezicht op deze twee wetten. De geregistreerde ondernemingen staan niet onder prudentieel toezicht van DNB of onder gedragstoezicht van de AFM. Dit betekent dat er geen toezicht wordt gehouden op financiële bedrijfsrisico’s en er geen sprake is van specifieke financiële consumentenbescherming. Wij zien dus dat ook in het Westen illegaliteit niet wordt getolereerd.

Islamitische handelstransacties Mulamasah en Munabadhah

Overgeleverd door Hazrat Abu Sa’id Al Khudri (radi Allāhu anhu) dat de Profeet Mohammed ﷺ twee soorten zakelijke transacties verbood en twee manieren van kleden. De twee soorten zakelijke transacties zijn mulamasah en munabasah.

Mulamasah: is een vorm van verkoop (ba’i) die vooral populair was in de dagen van de vroege islam en pre-islam, waarbij de koper of de verkoper van een stuk gevouwen doek gebruikte, om een verkooptransactie uit te voeren, om dat doek aan te raken als een teken van het afronden van de verkoop, zonder het ooit te zien. Een dergelijke daad van aanraken gaf aanleiding tot de bijnaam “mulamasah”. Ba’i al-mulamasah is ontoelaatbaar door de Shari’ah vanwege de hoeveelheid gharar (onzekerheid, gevaar, kans of risico) die daarmee gepaard gaat (de verkoop wordt voltooid zonder dat het onderliggende object door de koper wordt gezien). Ba’i al-mulamasah staat bekend als aanraak verkoop.

Munabasah: Een koopcontract dat heerste in de dagen van de Profeet Mohammed ﷺ waarin de verkoper of de koper een stuk stof naar de ander gooide en deze daad van gooien de deal afsloot.

Wat zeggen onbekende Ulema?

1. Bitcoin is (meestal) halāl zeggen geleerden; volgens de islamitische wet zijn er een aantal criteria waaraan individuen zich moeten houden om ervoor te zorgen dat hun investering of andere inkomsten als halāl worden beschouwd.
2. Ten eerste worden inkomsten verkregen door onethische of uitbuitende middelen zoals omkoping, afpersing en winstbejag als harām beschouwd.

Meestal wil zeggen dat er ook harām zaken mee worden gedreven. De Shari’ah verbiedt om deel te nemen aan twijfel zaken, omdat voor twijfel geen ruimte is in de islam. Op dit punt alleen al is bitcoin harām.

Een paar Certified Professional in Shari’ah studenten aan de Raza Shari’ah & Sufi School hadden mij (Tangali) 7 jaar geleden uitgenodigd in Holiday Inn in Amsterdam Zuidoost voor een bijeenkomst met ulema uit Engeland die handelen in bitcoin. Ik heb meteen gezegd dat bitcoin harām is omdat het nergens is geregistreerd voor omwisselen in de euro’s of andere valuta.

Wat zegt de Shari’ah?

1. Daarom (wegens twijfel) is al het moderne virtueel geld niet halāl.
2. Daar op Bitcoin niet door de Nederlandse autoriteiten zoals DNB of AFM toezicht op wordt gehouden, maakt dat bitcoin harām is.
3. In de Shari’ah is er geen geldige reden om bitcoin of andere crypto als valuta te accepteren. Het is slechts een denkbeeldig getal, dat wordt gegenereerd door een complex wiskundig proces.

Uit Quduri fiqh studieboek voor Alim-e-Dīn over investering

Een moslim kan de aandelen van een naamloze vennootschap verwerven met de volgende voorwaarden:

1. De hoofdactiviteit van het bedrijf moet halāl (toegestaan) zijn volgens Shari’ah. Een moslim kan dus niet investeren in een bedrijf waarvan de hoofdactiviteit harām of twijfelachtig is, zoals de traditionele banken, verzekeringsmaatschappijen, bedrijven die handelen in wijnen, wapens, enz.
2. Als het hoofdbedrijf halāl is, maar het is betrokken bij het lenen van geld op rente of het plaatsen van zijn geld op een rentedragende rekening, moet een islamitische aandeelhouder zijn stem verheffen tegen deze praktijk in de jaarlijkse algemene vergadering van het bedrijf (of, als dat niet mogelijk is, dan door het bedrijf te schrijven om zijn bezwaar kenbaar te maken.)
3. Wanneer een islamitische aandeelhouder een dividend ontvangt, moet hij zich ervan vergewissen dat deel van de winst van de vennootschap dat op haar rentedragende rekeningen is ontstaan. Dan moet een soortgelijk deel uit zijn eigen dividend door hem worden gegeven aan een persoon of personen die recht hebben op zakāt.
4. Als alle activa van een bedrijf in liquide vorm zijn en de onderneming nog geen vaste activa of aandelen voor de handel heeft verworven, dan moet de verkoop en aankoop van aandelen alleen op hun nominale waarde zijn. Als iemand van deze voorwaarden wordt overtreden, is de investering in een bedrijf niet toegestaan in de Shari’ah.

Fiqh mu’amalāt: zakelijke transacties (kopen en verkopen)

Algemene verbod in mu’amalāt:

1. Alle economische activiteiten zijn wettelijk toegestaan, zolang deze activiteiten geen van de principes van de Shari’ah overtreden.
2. In lijn met deze stelregel is de unanieme mening van alle vier de grote islamitische Shari’ah Canonieke Scholen (Hanafi, Mālikī, Shafi’ī en Hanbali) dat alle vormen van zakelijke transacties, die op z’n minst één van de principes van de Shari’ah overtreden ongeldig worden beschouwd.

De mens is van nature sociaal

De mens leeft en gedijt door sociale en contractuele behoeften. Zijn behoeften zijn zo talrijk en multidimensionaal dat hij alleen niet al zijn behoeften en verlangens kan vervullen. Hij heeft iemand nodig om hem te helpen, zoals hij zelf anderen helpt om hun doel en doelen te bereiken.

Het Scheppingsschema van Allāh Ta’ālā heeft dit primaire doel in het oog dat menselijke wezens worden geboren met onderscheidend vermogen dat door onderlinge samenwerking dat het Heilige object van levensonderhoud en ontwikkeling van menselijke vooruitgang op aarde van stadium naar stadium beweegt zonder te laten en te hinderen. De schepseldrang in de een bevredigt de vervulling van materiële behoeften van een ander. Dit betekent met andere woorden dat de eeuwige verschijnselen van “vraag en aanbod” de kern vormen van de menselijke vooruitgang in deze wereld.

Iemand heeft zijn interesse gericht op handel en zaken, iemand is geneigd om zijn intelligentie en arbeid in de landbouw te gebruiken, terwijl sommige anderen, meer capabel en kwaliteiten, hun verbetering en welvaart zoeken in de politiek of in militaire beroepen. Dit immer bewegende fenomeen van ‘geven en nemen’ ‘vraag en aanbod’ blijft op de een of andere manier mogelijk. Een van de kanalen van menselijke wil en hun bevrediging is de meest voorkomende praktijk van kopen en verkopen die vanwege het steeds stijgende niveau van transacties steeds complexer is geworden en in aantal en aard is geïrrigeerd.

De islam, de Dīn van de Goddelijke Wijding, heeft aan deze fase van de menselijke omgang het nodige belang gehecht aan hun tot in den kort door de hand liggende details, zodat hebzucht die overigens in commerciële transacties onderhandelen, de zuiverheid en heiligheid niet mogen bederven. Als de islam aan de ene kant de fijnere en beknoptere aspecten van aanbidding, sociale en huiselijke deugden in ons persoonlijke en zakelijke leven onderwijst en begeleidt, heeft het ons aan de andere kant gedetailleerde en essentiële instructies en Geboden en Verboden gegeven in deze meest voorkomende en belangrijke deel van het menselijk leven, namelijk ‘zakelijke transactie’ of in gewone taal ‘kopen en verkopen’.

Enkele ahadīth over harām verdiend geld en het gebruik ervan

Het is overgeleverd door Hazrat Qāsim bin Mughirah (radi Allāhu anhu) dat de Profeet Mohammed ﷺ zei: “Als iemand rijkdom vergaarde met oneerlijke middelen en er liefdadigheid uit gaf of uitgaf op het Pad van Allāh, het besteedde aan zijn familieleden of de vrijheid van een slaaf mee kocht, dan zal hij in plaats van daarvoor een beloning te krijgen lijden en hij zal naar de Hel worden gestuurd.” Abu Dawood

Hazrat Abu Huraira (radi Allāhu anhu) vertelde dat de Profeet Mohammed ﷺ zei: “Er zal een tijd komen wanneer mensen zich niet gaan bekommeren voor gerechtvaardigd en de verbodene.” Sahīh al-Bukhārī

Hazrat Abu Huraira (radi Allāhu anhu) vertelde dat de Profeet Mohammed ﷺ zei: “Degene die fraudeert behoort niet tot ons.” Sahīh Muslim

Hazrat Ibn Umar (radi Allāhu anhu) vertelde dat de Profeet Mohammed ﷺ zei: “Degene die illegaal geld heeft verdiend en ook spendeerde op illegale wijze zal door Allāh worden gezet in een huis van vernedering.” Baihāqi

Hazrat Jābir (radi Allāhu anhu) vertelde dat de Profeet Mohammed ﷺ vertelde aan Hazrat Ka’ab bin Ajra (radi Allāhu anhu): “Het vlees en huid dat gegroeid is met illegaal inkomen zal het Paradijs niet ingaan.” Tabrānī, Tirmizi, Bezaz

---

[1] intrinsieke waarde = geeft je inzicht in de financiële resultaten van een bepaalde periode.