Inleiding

De term mufti betekent letterlijk “degene die fatwa’s geeft”. Zijn taak is het uitvaardigen van fatwa’s, oftewel het formuleren van religieuze adviezen die door de moslimgemeenschap moeten worden nageleefd. Minder dan duizend jaar geleden werden muftī’s benoemd door de khalīfa. Na het verdwijnen van het kalifaat werd deze benoeming overgenomen door de hoogste gezagsdrager, zoals een president van een islamitische staat.

Boeken over de principes van islamitische jurisprudentie beschrijven de voorwaarden waaraan een mufti moet voldoen. Een mufti is een islamitische jurist die bevoegd is om een niet-bindend advies (fatwa) uit te brengen over een kwestie van de Sharīʿah, en tevens een mujtahid—iemand die gekwalificeerd is om ijtihād toe te passen bij de interpretatie van islamitische wetgeving (Bahār-e-Sharīʿat, deel 2, p. 281 e.v.; Ashraf, z.j.).

In islamitische staten waren er historisch gezien ook Shaikh-ul-Islams, hoofden van religieuze zaken, naast islamitische muftī’s. Er waren periodes waarin ook staatsfunctionarissen de titel “mufti” droegen. Deze functionarissen mogen echter niet worden verward met islamitische muftī’s. Laatstgenoemden waren geleerden die de geboden en verboden van Allāh Ta’ālā onderwezen—de Sharīʿah—terwijl de staatsfunctionarissen vaak geen kennis hadden van deze religieuze wetgeving. Wanneer wetten iets voorschreven dat door Allāh Ta’ālā verboden was, verklaarden zij niet dat dit onwettig was. Evenmin verklaarden zij het noodzakelijke wanneer wetten iets verboden wat door Allāh Ta’ālā was bevolen. Zij zwegen of spraken het tegenovergestelde uit, en brachten zo religie en moslims in gevaar van zonde of ongeloof.

Tijdens de invasies van de legers van Dzjengis Khan, en in de tijd van de Fātimiden, Rasuliden en zelfs de Abbāssiden, verklaarden dergelijke regeringsfunctionarissen—muftī’s in naam—dat het verboden (ḥarām) toegestaan was. Sommigen beweerden zelfs dat de Heilige Qurʾān een geschapen wezen was. Terwijl deze functionarissen de religie ondermijnden met verzonnen fatwa’s, bleven degenen die trouw waren aan de klassieke fiqh-literatuur en de authentieke religieuze leer op het rechte pad. Zo konden zij hun geloof behouden.

Tegenwoordig volstaat het dat een mufti één van de vier soennitische scholen van islamitische jurisprudentie beheerst, en de uitspraken en hun bewijzen kent uit de primaire teksten van de Sharīʿah. De belangrijkste regulator van de fatwa is het bewustzijn van Allāh Ta’ālā en het kennen van het bewijs. Voor nieuwe kwesties zijn islamitische fiqh-academies opgericht, die via gezamenlijke inspanning van gerenommeerde geleerden uitspraken formuleren. En Allāh Ta’ālā weet het beste.

Een fatwa is een religieus oordeel dat communiceert of een handeling al dan niet in overeenstemming is met de Sharīʿah. Het is onvoldoende om slechts te zeggen: “Het is toegestaan” of “Het is verboden.” Het is noodzakelijk om te vermelden uit welk fiqh-boek en welke bron het oordeel is afgeleid. Fatwa’s die niet in overeenstemming zijn met de fiqh-literatuur zijn onjuist en mogen niet worden gevolgd. Degenen die āyāt en ḥadīth lezen zonder islamitische kennis te hebben opgedaan, en daar eigen interpretaties aan geven, worden niet als islamitische geleerden beschouwd. Zij kunnen vertalers zijn met kennis van het Arabisch, zoals sommige priesters in Beiroet. Hoe sierlijk en helder hun geschriften ook zijn, zij hebben geen waarde. Allāh Ta’ālā houdt niet van geschriften en uitspraken die niet stroken met het begrip van de Ahle Sunnat-geleerden en de fiqh-boeken die zij hebben geschreven.

Wie kan geen mufti worden?

Ibn ʿĀbidīn (raḥimahumallāh) stelt in zijn beschrijving van qāḍī’s (rechters) op pagina 301 van deel IV van Radd al-Muḥtār dat het niet gepast is voor een zondaar om als mufti te fungeren. Het uitvaardigen van een fatwa is immers een religieuze aangelegenheid, en de woorden van een zondaar zijn in dergelijke zaken niet aanvaardbaar. Deze regel geldt volgens hem ook binnen de andere madhāhib. Het is dan ook niet toegestaan om zulke muftī’s om religieus advies te vragen. Volgens de consensus (ijmāʿ) van geleerden is het bovendien een essentiële voorwaarde dat een mufti moslim en geestelijk gezond is. De fatwa van een rechtvaardige en vrome vrouw, of van een persoon die niet kan spreken (aṣamm), is echter wel acceptabel (Ibn ʿĀbidīn, z.j.).

Een mufti of rechter dient een fatwa uit te spreken op basis van de uitspraken van Imām al-Aʿẓam Abū Ḥanīfah (raḍiyAllāhu ʿanhu). Indien hij geen duidelijke uitspraak van hem vindt, moet hij terugvallen op de woorden van Imām al-Shaybānī, vervolgens op die van Imām Zufar, en daarna op die van Ḥasan ibn Zayyād (raḥimahumAllāh).

Muftī’s die behoren tot de Aṣḥāb al-Tarjīḥ—mujtahidīn binnen een madhhab—selecteren uitspraken op basis van degelijke ijtihād-documentatie. Degenen die geen mujtahid zijn, volgen de uitspraken die zij als het meest gezaghebbend beschouwen. De uitspraken van muftī’s en rechters die deze methodologie niet volgen, zijn onaanvaardbaar. In kwesties waarover geen uitspraak is geselecteerd door de Aṣḥāb al-Tarjīḥ, dient men de voorkeur te geven aan de uitspraak van Imām Abū Ḥanīfah.

Zoals blijkt uit de woorden van Ibn ʿĀbidīn, moet een mufti een mujtahid binnen een madhhab zijn. Wie dat niet is, wordt niet als mufti beschouwd, maar als nāqil—een overbrenger van fatwa’s. Dit standpunt wordt ook bevestigd in Fatāwā Europe van Faqīh al-Islām ʿAllāmah ʿAbdul Wajīd Qādrī (raḥimahumallāh).

Fatwa-transporteurs ontlenen hun uitspraken aan gezaghebbende fiqh-bronnen. Deze bronnen worden beschouwd als mutawātir—wijdverspreide en betrouwbare overleveringen.

Tijdens mijn (Tangali) studie Doctor of Islamic and Secular Jurisprudence benadrukte mijn supervisor, Mufti ʿAbdul Wajīd Qādrī (raḥimahumallāh), dat een juridische beslissing altijd moet worden gebaseerd op een hiërarchische raadpleging van bronnen: eerst de Heilige Qurʾān, vervolgens de Ṣaḥīḥ Sittah, daarna de Ḥanafī-fatwaboeken. Indien daarin geen antwoord wordt gevonden, dient men verder te zoeken in de fatwaboeken van de Mālikī-, Shāfiʿī- en Ḥanbali-madhāhib.

Benoeming van een mufti in Maleisië

In Maleisië worden muftī’s benoemd door de Maleisische heersers, die verantwoordelijk zijn voor het beheer van islamitische aangelegenheden binnen hun respectieve deelstaten. De benoeming geschiedt op basis van vastgestelde criteria, teneinde te waarborgen dat de kandidaat in staat is de hem toevertrouwde taken effectief uit te voeren. Het gezag van een mufti berust primair op kennis, niet op de persoon of instantie die hem heeft benoemd, noch op de macht die daarmee gepaard gaat. Niet iedere gezagsdrager kan tot mufti worden benoemd, en niet iedere mufti is per definitie een gezaghebbend persoon.

Door de eeuwen heen is de islamitische gemeenschap herhaaldelijk gewaarschuwd voor onwetende muftī’s. De Profeet ﷺ heeft in een ḥadīth gewezen op het gevaar van dergelijke personen, die anderen misleiden door het uitvaardigen van fatwa’s die niet op kennis zijn gebaseerd. Deze situatie ontstaat wanneer de gemeenschap als geheel gehuld is in onwetendheid en verwarring, waardoor zij niet langer in staat is om echte geleerden te herkennen. Dit leidt tot het ontstaan van valse leiders: onwetende en ongekwalificeerde individuen.

Een mufti is in wezen een leider. Wanneer men spreekt over de mufti als leider, kan de discussie niet beperkt blijven tot zijn competentie in islamitische wetgeving. Leiderschap is een zware verantwoordelijkheid en mag niet worden toevertrouwd aan iemand die onwetend en onrechtvaardig is. In de Heilige Qurʾān worden onwetendheid en onrechtvaardigheid samen genoemd.

Onrechtvaardigheid is een toestand die voortkomt uit duisternis—de afwezigheid van licht, oftewel kennis. Wie geen kennis bezit, kan geen rechtvaardigheid betrachten, en is niet in staat om zaken, inclusief zichzelf, op hun juiste plaats te zetten. Het natuurlijke gevolg van onwetendheid is onrechtvaardigheid, hetgeen leidt tot verwarring, crisis, chaos en wanorde, omdat degene die het vertrouwen draagt, geen inzicht heeft in de juiste ordening der dingen.

Kennis is daarom essentieel, omdat zij de voorwaarde vormt voor rechtvaardigheid en moed. Een mufti moet als leider handelen met rechtvaardigheid en moed. Zonder moed kan hij de waarheid niet verdedigen, en zonder waarheid wordt gerechtigheid ontkend. Een mufti moet niet alleen goed geïnformeerd zijn, maar ook actief bijdragen aan en de cultuur van kennis bevorderen. Alles wat hij uitspreekt—fatwa of anderszins—moet gebaseerd zijn op solide kennisfundamenten. Een uitspraak is waar, niet omdat zij afkomstig is van een mufti, maar omdat zij berust op een valide en overtuigend argument dat niet eenvoudig kan worden weerlegd.

Een mufti mag niet bang, snel geërgerd, gefrustreerd of boos zijn wanneer zijn mening niet wordt geaccepteerd of wordt weerlegd. Integendeel, hij moet zijn bekwaamheid, wijsheid en moed tonen door zijn standpunt te verdedigen volgens de regels van kennis, met vertrouwen en vastberadenheid (Bahār-e-Sharīʿat, deel 2, p. 281 e.v.). Tegelijkertijd moet hij in staat zijn om duidelijk aan te tonen wat er schort aan de visie van zijn tegenstander. Indien blijkt dat zijn eigen mening onjuist is, moet hij de moed en oprechtheid bezitten om zijn fout toe te geven en de juistheid van het andere standpunt te erkennen, ongeacht de herkomst ervan. Dit is wat men verstaat onder een cultuur van kennis.

Kennis impliceert niet dat iemand onfeilbaar is. Dit betekent echter niet dat elke fout acceptabel is. Een mufti die niet in staat is om tegenstrijdigheden in argumentatie te herkennen, te begrijpen en toe te geven, mag niet worden getolereerd. Zijn vermogen om correcte en logische conclusies te trekken uit de beschikbare bronnen wordt dan twijfelachtig. Het is absurd voor een mufti om mensen te herinneren aan zijn gezag wanneer zijn mening wordt betwist, weerlegd of wanneer hem een alternatieve suggestie wordt gedaan.

De islam is een religie van kennis en rede. De Profeet ﷺ zei: “Er is geen religie voor degene die geen rede bezit.” Daarom is het zoeken naar kennis de eerste en belangrijkste verplichting voor iedere moslim, man en vrouw, zolang men leeft. Gegeven deze verplichting, is het ondenkbaar dat de gemeenschap leiderschap zou aanvaarden van iemand wiens begrip van rede en kennis twijfelachtig is.

Het is onverantwoord en onwaardig voor een mufti om anderen te beschuldigen van het gebrek aan respect voor het ambt van mufti. Respect moet worden verdiend. De waardering voor het ambt hangt af van de geloofwaardigheid van de persoon die het bekleedt. Een mufti wordt niet deskundig en wijs door anderen als onwetend te bestempelen (Bahār-e-Sharīʿat).

Integendeel, muftī’s moeten hun ware waarde bewijzen door de samenleving te leiden uit verergerende intellectuele en morele crises. De gemeenschap verlangt muftī’s die het verschil kennen tussen autoriteit en populariteit.

De rol en selectie van de mufti in Egypte

De positie van grootmufti wordt beschouwd als bijzonder invloedrijk in Egypte en in de bredere Arabische en islamitische wereld. Zijn ambt is gevestigd in Dār al-Iftāʾ, een Egyptisch islamitisch advies-, gerechtelijk en overheidsorgaan dat moslims religieuze begeleiding biedt door middel van het uitvaardigen van fatwa’s over dagelijkse en hedendaagse kwesties. Aangezien de grootmufti religieuze edicten uitvaardigt over uiteenlopende onderwerpen, geldt hij als de primaire bron van religieus gezag binnen de Egyptische overheid.

De kandidaat voor het ambt van grootmufti dient jonger te zijn dan zestig jaar op het moment van voordracht.

Selectieprocedure: De selectie van een nieuwe mufti verloopt via een vastgelegde procedure onder toezicht van de Raad van Senior Geleerden:

• Oproep tot beraad: De imam van al-Azhar roept de raad bijeen één maand vóór het verstrijken van het huidige mandaat om te beraadslagen over de benoeming van een nieuwe mufti.
• Nominatie: De raad nomineert drie van zijn leden—geleerden die voldoen aan de gestelde criteria voor het ambt.
• Stemming: De voordracht vindt plaats via een geheime stemming in een zitting die wordt bijgewoond door ten minste twee derde van de raadsleden. De kandidaat die de meeste stemmen behaalt en de absolute meerderheid onder de aanwezige leden verkrijgt, wordt beschouwd als de officiële kandidaat van de raad voor het ambt van mufti.
• Benoemingsbesluit: De groot-sjeik van al-Azhar dient de voordracht in bij de president van de republiek, die bevoegd is om het benoemingsbesluit officieel uit te vaardigen. Hiermee wordt de nieuwe mufti formeel aangesteld als religieus leider en juridisch adviseur van de staat.

Benoeming van een mufti in Turkije

In Turkije wordt de benoeming van een mufti geregeld door Diyanet, het Turkse Presidium voor Godsdienstzaken. Deze overheidsinstantie is verantwoordelijk voor religieuze aangelegenheden en het beheer van de islamitische geestelijkheid binnen het land. Muftī’s worden door Diyanet benoemd en functioneren als religieuze leiders en juridisch-religieuze adviseurs binnen hun respectieve regio’s.

In 2017 diende Turkije een wetsvoorstel in dat muftī’s toestaat om burgerlijke huwelijken te sluiten—een bevoegdheid die voorheen uitsluitend was voorbehouden aan ambtenaren van de burgerlijke stand. Deze wetswijziging leidde tot maatschappelijke en politieke discussie over de rol van religie in de Turkse samenleving en de potentiële invloed van islamitische wetgeving op seculiere structuren.

Benoeming van een mufti in India

In India wordt de benoeming van een mufti niet centraal geregeld, maar vindt plaats via verschillende islamitische instellingen en organisaties. Enkele belangrijke aspecten zijn:

• Jamiat Ulema-e-Hind: Een prominente islamitische organisatie die muftī’s benoemt en religieuze adviezen verstrekt binnen de context van de Ḥanafī-school.
• Staatsmufti’s: In bepaalde deelstaten, zoals Jammu en Kasjmir, worden muftī’s benoemd door lokale overheden of islamitische raden die verantwoordelijk zijn voor religieuze aangelegenheden.
• Grootmufti van India: Hoewel India geen officieel erkende grootmufti kent, fungeren sommige religieuze leiders als hoogste autoriteit binnen specifieke islamitische gemeenschappen, met aanzienlijke invloed op religieuze besluitvorming.

Rol van muftī’s in India

Muftī’s vervullen in India een veelzijdige rol binnen de islamitische gemeenschap:

• Fatwa’s en religieuze adviezen: Zij geven juridische adviezen over islamitische wetgeving (Sharīʿah) en maatschappelijke vraagstukken, vaak op verzoek van individuen of instellingen.
• Onderwijs en rechtspraak: Muftī’s zijn actief in islamitische onderwijsinstellingen zoals madrassa’s, waar zij lesgeven in fiqh, tafsīr en ḥadīth, en soms ook optreden als interne rechters binnen de gemeenschap.
• Politieke en sociale invloed: Sommige muftī’s nemen deel aan maatschappelijke en politieke debatten, waarbij zij religieuze standpunten formuleren over actuele kwesties die de moslimgemeenschap aangaan.

Benoeming van een mufti in Pakistan

In Pakistan vindt de benoeming van muftī’s plaats via diverse islamitische instellingen en organisaties, zowel op nationaal als regionaal niveau. Enkele belangrijke aspecten zijn:

• Islamitische wetgevende raden: Muftī’s worden vaak benoemd door erkende islamitische geleerden en instellingen, zoals Dār al-ʿUlūm Karachi en Jāmiʿa Binoria, die een centrale rol spelen in de Ḥanafī-jurisprudentie en religieuze opleiding.
• Staatsmufti’s: De Pakistaanse overheid kent een officiële Mufti-e-Aʿẓam, die verantwoordelijk is voor het geven van religieuze adviezen en het toezicht op islamitische rechtspraak binnen het staatsapparaat.
• Regionale muftī’s: In verschillende provincies en steden worden muftī’s benoemd door lokale islamitische gemeenschappen, vaak via madrassa’s of regionale raden van geleerden.

Rol van muftī’s in Pakistan

Muftī’s vervullen een veelzijdige rol binnen de Pakistaanse samenleving:

• Fatwa’s en religieuze adviezen: Zij geven juridische adviezen over islamitische wetgeving (Sharīʿah) en maatschappelijke vraagstukken, zowel op individueel als institutioneel niveau.
• Onderwijs en rechtspraak: Muftī’s zijn actief in islamitische onderwijsinstellingen en madrassa’s, waar zij lesgeven in fiqh, tafsīr en ḥadīth, en soms optreden als interne rechters binnen de gemeenschap.
• Politieke en sociale invloed: Sommige muftī’s hebben invloed op maatschappelijke en politieke debatten, waarbij zij religieuze standpunten formuleren over actuele kwesties die de moslimgemeenschap aangaan.

Benoeming van een mufti in China

In China is de benoeming van muftī’s minder formeel geregeld dan in veel andere islamitische landen. De islamitische gemeenschap—met name de Hui-moslims en de Oeigoeren—kent religieuze leiders die doorgaans worden erkend door lokale islamitische organisaties en gemeenschappen.

Benoemingsstructuur

• Islamitische verenigingen: Muftī’s worden vaak benoemd door islamitische organisaties zoals de Chinese Islamic Association, die toezicht houdt op religieuze aangelegenheden en de coördinatie van islamitisch onderwijs en praktijk.
• Regionale benoemingen: In regio’s zoals Xinjiang, waar veel Oeigoerse moslims wonen, spelen islamitische geleerden een centrale rol in het religieuze leven van de gemeenschap.
• Staatscontrole: De Chinese overheid houdt streng toezicht op religieuze leiders en hun activiteiten. Hierdoor valt de benoeming van muftī’s vaak onder directe of indirecte staatsregulering, wat de autonomie van islamitische instellingen beperkt.

Rol van muftī’s in China

Muftī’s vervullen een aantal kernfuncties binnen de islamitische gemeenschap in China:

• Religieuze adviezen: Zij geven fatwa’s en bieden begeleiding aan moslims in religieuze en maatschappelijke kwesties.
• Onderwijs en rechtspraak: Muftī’s zijn actief in islamitische scholen en madrassa’s, waar zij lesgeven in fiqh, tafsīr en ḥadīth.
• Beperkte autonomie: Door de intensieve staatscontrole beschikken muftī’s over minder vrijheid dan hun tegenhangers in andere islamitische landen. Hun religieuze autoriteit is vaak ondergeschikt aan politieke en administratieve kaders.

Benoeming van een mufti in Europa

In Europa worden muftī’s benoemd door uiteenlopende islamitische gemeenschappen en organisaties. De structuur en legitimiteit van deze benoemingen variëren per land en context.

Benoemingsstructuur

• Islamitische verenigingen: In landen zoals Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk worden muftī’s vaak benoemd door islamitische organisaties, moskeekoepels en lokale gemeenschappen. Deze benoemingen zijn doorgaans informeel en gebaseerd op religieuze reputatie en scholing.
• Regionale muftī’s: In sommige landen, zoals Bosnië en Herzegovina, Polen en Roemenië, bestaan officiële mufti-ambten die onder toezicht staan van erkende islamitische instellingen. Deze muftī’s vervullen een semi-overheidsfunctie en zijn verantwoordelijk voor religieuze coördinatie en advies.
• Historische benoemingen: Tijdens het Ottomaanse Rijk waren muftī’s actief in alle provincies, waaronder Jeruzalem. Zij werden benoemd door de centrale religieuze autoriteit en fungeerden als juridische en religieuze leiders binnen hun regio.

Rol van muftī’s in Europa

Muftī’s vervullen diverse functies binnen de Europese islamitische context:

• Religieuze adviezen: Zij geven fatwa’s en bieden begeleiding aan moslims over religieuze en maatschappelijke kwesties, vaak in relatie tot Europese wetgeving en context.
• Onderwijs en rechtspraak: Muftī’s zijn actief in islamitische scholen, madrassa’s en opleidingsinstituten, waar zij lesgeven in fiqh, tafsīr en ḥadīth.
• Culturele en sociale invloed: Zij spelen een rol in het integreren van islamitische tradities binnen Europese samenlevingen, en dragen bij aan interreligieuze dialoog, maatschappelijke cohesie en identiteitsvorming.

Academisch en niet-academisch gevormde mufti

Het onderscheid tussen een academisch gevormde mufti en een niet-academisch gevormde mufti ligt voornamelijk in hun opleiding, methodologie en reikwijdte van invloed binnen de islamitische gemeenschap.

Academisch gevormde mufti

• Heeft een universitaire opleiding gevolgd, vaak in fiqh (islamitische rechtspraak), ʿaqīdah (theologie) of islamitische studies, zoals een PhD in Islamic Studies of een Juris Doctor (JD) in Islamic Jurisprudence.
• Werkt doorgaans binnen academische instellingen, zoals universiteiten of islamitische onderzoekscentra.
• Benadert islamitische wetgeving met een wetenschappelijke en analytische methode, waarbij klassieke en moderne interpretaties worden vergeleken.
• Publiceert regelmatig onderzoek en boeken over islamitische rechtspraak en actuele maatschappelijke vraagstukken.
• Heeft vaak invloed op internationale islamitische conferenties, wetenschappelijke debatten en beleidsvorming.

Een JD is een professionele graad in de rechten en opent de deur naar diverse juridische functies, waaronder:

• Advocaat in Angelsaksische landen: Een JD is vaak vereist om als advocaat te worden toegelaten. Na het behalen van de graad en het slagen voor het bar exam, kan men cliënten vertegenwoordigen in juridische procedures.
• Rechter: In veel gevallen beginnen rechters hun loopbaan als advocaat voordat zij worden benoemd of verkozen tot rechter.
• Juridisch adviseur: Bedrijven en instellingen doen vaak een beroep op JD-afgestudeerden voor advies over wet- en regelgeving.
• Overheidsfunctionaris: Een JD kan leiden tot functies in de publieke sector, zoals bij het Openbaar Ministerie of als juridisch beleidsadviseur.
• Academicus: Lesgeven in de rechtsgeleerdheid of juridisch onderzoek verrichten aan universiteiten.

Niet-academisch gevormde mufti

• Heeft een traditionele islamitische opleiding gevolgd, meestal binnen een madrassa of religieuze instelling. Voor het uitoefenen van het ambt is een sanad (bevoegdheidsdocument) vereist.
• Baseert zijn kennis primair op klassieke islamitische teksten en de interpretaties van vroegere Schriftgeleerden.
• Richt zich vooral op praktische en gemeenschapsgerichte religieuze adviezen.
• Heeft vaak aanzienlijke invloed binnen lokale islamitische gemeenschappen, zonder betrokkenheid bij academische publicaties of wetenschappelijke debatten.
• Zijn fatwa’s en adviezen zijn doorgaans gebaseerd op traditionele methodologieën en minder op moderne academische benaderingen.

Invloed van academisch gevormde muftī’s op de Europese rechtspraak

Academisch gevormde muftī’s kunnen invloed uitoefenen op zowel de internationale als de Europese rechtspraak, met name op terreinen zoals religieuze vrijheid, islamitische jurisprudentie en de integratie van islamitische normen binnen seculiere rechtsstelsels. Deze invloed manifesteert zich op verschillende manieren:

Advies en juridische interpretatie: Academisch gevormde muftī’s publiceren regelmatig wetenschappelijke artikelen en juridische analyses die bijdragen aan het debat over de toepassing van islamitisch recht binnen Europese contexten. Hun werk wordt soms aangehaald in juridische procedures of beleidsdocumenten, met name wanneer het gaat om de interpretatie van religieuze normen in relatie tot mensenrechten en nationale wetgeving (Hallaq, 2009; Bleich, 2011).

Invloed op wetgeving en beleid: Sommige academisch gevormde muftī’s werken samen met juridische instituten, overheidsinstanties en beleidsmakers bij het ontwikkelen van richtlijnen voor de omgang met islamitische rechtspraak. Dit betreft onder meer kwesties als huwelijksrecht, halal-certificering, religieuze kleding en de vrijheid van godsdienst binnen het kader van Europese wetgeving (Cesari, 2004; Nielsen, 2012).

Prejudiciële vragen en rechtspraak: In bepaalde gevallen behandelt het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) juridische geschillen waarin islamitische normen een rol spelen. In dergelijke contexten kunnen academisch gevormde muftī’s optreden als deskundigen, of worden hun publicaties aangehaald in juridische argumentatie. Hun academische legitimiteit en methodologische onderbouwing maken hen tot gezaghebbende stemmen in deze debatten.

Academisch versus madrassa-geschoolde muftī’s in internationale rechtspraak

Een academisch gevormde mufti beschikt doorgaans over een formele universitaire opleiding in islamitisch recht en/of vergelijkende rechtswetenschap. Hierdoor geniet hij bredere erkenning binnen internationale juridische en academische kringen. Zijn interpretaties sluiten vaak beter aan bij internationale normen en mensenrechtenkaders, wat zijn invloed op beleidsvorming en rechtspraak vergroot.

Een madrassa-geschoolde mufti daarentegen heeft zijn opleiding voornamelijk genoten binnen traditionele islamitische instellingen. Hoewel hij diepgaande kennis kan hebben van klassieke fiqh, is zijn invloed op internationale rechtspraak doorgaans beperkter, vooral wanneer hij geen formele accreditatie of institutionele erkenning bezit binnen academische of juridische netwerken.

Accreditatie van islamitisch rechtsgeleerden

De Arab Organization for Quality Assurance in Education (AROQA) biedt institutionele, programmatische en professionele accreditatie. Dit betekent dat zij niet alleen islamitische onderwijsinstellingen accrediteert, maar ook bijdraagt aan de professionele ontwikkeling van academisch en administratief personeel. Voor academisch gevormde muftī’s kan AROQA-accreditatie bijdragen aan hun legitimiteit binnen internationale contexten.

Bronnen

• Al-Azhar. (n.d.). Governance and religious leadership protocols. Al-Azhar Press.
• AROQA. (n.d.). Arab Organization for Quality Assurance in Education. https://www.aroqa.org
• Ashraf, E. (z.j.). The philosophy of Ibn Rushd. Patba University.
• Bahār-e-Sharīʿat. (n.d.). Deel 2, pp. 281 e.v.
• Bleich, E. (2011). The freedom to be racist? How the United States and Europe struggle to preserve freedom and combat racism. Oxford University Press.
• Cesari, J. (2004). When Islam and democracy meet: Muslims in Europe and in the United States. Palgrave Macmillan.
• Chinese Islamic Association. (n.d.). Organizational structure and religious affairs. http://www.chinaislam.net.cn
• Darul Uloom Karachi. (n.d.). About us. https://www.darululoomkarachi.edu.pk
• Dār al-Iftāʾ. (n.d.). Institutional structure and fatwa issuance procedures. Dār al-Iftāʾ Publications.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. (n.d.). Görev ve yetkiler. https://www.diyanet.gov.tr
• Gladney, D. C. (1996). Muslim Chinese: Ethnic nationalism in the People’s Republic. Harvard University Press.
• Hallaq, W. B. (2009). An introduction to Islamic law. Cambridge University Press.
• Hurriyet Daily News. (2017, July 26). Turkish muftis to be allowed to conduct civil marriages. https://www.hurriyetdailynews.com
• Ibn ʿĀbidīn. (z.j.). Radd al-Muḥtār ʿalā al-Durr al-Mukhtār (Deel IV, p. 301). Zonder uitgever.
• Islamic Cultural Centre of London. (n.d.). About us. https://www.iccuk.org
• Jamia Binoria. (n.d.). Institutional overview. https://www.binoria.edu.pk
• Jamiat Ulema-e-Hind. (n.d.). About us. https://www.jamiatulama.in
• Khan, R. (2018). Islamic jurisprudence and religious authority in Pakistan. Oxford University Press.
• Klausen, J. (2005). The Islamic challenge: Politics and religion in Western Europe. Oxford University Press.
• Makdisi, G. (1981). The rise of colleges: Institutions of learning in Islam and the West. Edinburgh University Press.
• Nielsen, J. (2012). Muslim political participation in Europe. Edinburgh University Press.
• Qādrī, ʿA. W. (z.j.). Fatāwā Europe. Stichting al-Qur’ān.
• Sikand, Y. (2005). Bastions of the believers: Madrasas and Islamic education in India. Penguin Books.
• Weiss, B. G. (1998). The spirit of Islamic law. University of Georgia Press.

Lees verder onrechtmatig dragen van titels >>>>>