Tasawwuf is een innerlijke kennisgebied van de islam dat volgt nadat de Shari’ah is geleerd.

Religieuze kennis is verdeeld in de zâhiri (extern) kennis en het bâtini (interne) kennis. De eerste is de kennis van fiqh of Shari’ah; de tweede is de kennis van tasawwuf (soefisme) of mârifat. De Shari’ah wordt geleerd van de murshid en/of Ulama uit de boeken van onder andere fiqh. Marifat wordt uitsluitend van de murshid geleerd en stroomt van het hart van de murshid in het hart van de murid.

Tasawwuf wordt beoefent middels zikr met het hart. Alleen de lippen en tong bewegen samen met het hoofd werpt geen vruchten af. Je dient te weten wat iedere beweging en woord als doel heeft.

Volgens de soefi’s is zikr de totale en onvoorwaardelijke aandacht voor en overgave aan Allah Ta’ala waarbij al het ‘niet-god’ wordt genegeerd. Allah Ta’ala openbaart hierover: “Zonder [er bij te zeggen]: “Indien het Allah behaagt. En wanneer je het vergeet, gedenk dan uw Heer en zeg: ‘Ik hoop, dat mijn Heer mij nog dichter dan thans naar de rechte weg zal leiden’.”  Soera al-Kahf (de spelonk), hoofdstuk 18, vers 24.

Imam Jafar ash-Sadiq (radi Allahu anhu) heeft over bovenstaand vers gezegd: “Wanneer men aan berouw denkt ten tijde van zikr van Allah, dan wordt het herinneren van Allah vergeten. Bij het werkelijk herinneren van Allah dient men al het andere, behalve Allah, te vergeten want Allah heeft prioriteit boven de som van alle dingen.” Bron: Verhalen van Heiligen, auteur Fakhruddin Attar.

Soefisme of Tasawwuf is gedefinieerd als islamitische mystiek. Dat is de innerlijke dimensie van de islam of het fenomeen van mystiek in de islam. Al heel vroeg in de islamitische geschiedenis begon soefisme al, namelijk met de Profeet Mohammed ﷺ en vertegenwoordigt door Hazrat Ali (radi Allāhu anhu), de belangrijkste manifestatie en de belangrijkste en centrale kristallisatie van “mystieke praktijk in de islam. Beoefenaars van het soefisme worden “soefi’s” genoemd.

De Profeet Mohammed ﷺ zei: “Shari’ah zijn mijn woorden, tariqah is mijn handelen en de Haqiqat is mijn innerlijke toestand.”

Shaikh Abdul Qādir (radi Allāhu anhu) is in de nacht van Mirāj benoemt tot Leider der Awliya.

Als iemand hem vroeg over soefisme [tasawwuf] zei de Sheikh Abdul Qādir Jilāni (radi Allāhu anhu): “De soefi is iemand die door de Heer van de Waarheid van hem maakt wat zijn eigen wensen zijn. Hij neemt afstand van deze wereld, zodat aan hem toegewezen aandelen [aqsām] samenvallen met zijn behoeften. Hij bereikt zijn doel in deze wereld en voor het Hiernamaals, en voor zijn welzijn wordt gewaarborgd door zijn Heer.”

Betekenis van de verschillende stadia van de nafs vanaf onder de navel naar het hart

7. An-Nafs al-Kamila (ziel die tot Volmaaktheid is gekomen)

6. An-Nafs al-Mardiyya (edel karakter, loslaten van alles buiten Allāh Ta’ālā)

5. An-Nafs ar-Radiyya (oprechtheid, nauwgezetheid, loslaten van alles)

4. An-Nafs al-Motma’ inna (edelmoedigheid, Yaqīn, wijsheid, dankbaarheid)

3. An-Nafs al-Mulhamah (onthechting, tevredenheid, nederigheid, berouw)

2. An-Nafs al-Lawwamah (afkeuring, onnadenkendheid, zelfwaardering)

1. An-Nafs al-Ammāra (hebzucht, trots, lichtzinnigheid)

An-Nafs al-Ammāra: is de kracht die de mens ertoe drijft zijn dierlijke, agressieve en seksuele instincten te bevredigen en de bron van menselijke laagheid en onzuiverheid. Satan spuugde op Adam (alayhis salām)  à navel

Deze zeven disciplines van Tariqah zuiveren geleidelijk het hart, waardoor de geestelijk eigenschappen naar boven komen en tegelijkertijd transformeren zij de nafs-e-Ammāra naar het volgende stadium.

Betekenis van de hadith over Nifs-e-Imān

Abu Malik at-Ash’ari vertelde dat de Boodschapper ﷺ van Allah zei: “Reinheid is de helft van geloof en Alhamdulillāh (Geprezen zij Allah) vult de schaal, en SoebhānAllāh (Glorie zij Allah) en Alhamdulillāh (Geprezen zij Allah) voor wat is tussen de hemelen en de aarde, en gebed is een licht, en naastenliefde is het bewijs [van je geloof] en volharding is een helderheid en de Heilige Qur’ān is een bewijs namens jou of tegen jou. Alle mannen gaan ‘s morgens vroeg naar buiten en verkopen zichzelf, waardoor ze zichzelf vrijmaken of zichzelf vernietigen.” Sahih Muslim, Hoofdstuk Tahara

De islam is een godsdienst van reinheid. Vandaar dat de Profeet Mohammed ﷺ zei dat reinheid 50% van Imān is. Degenen die inzicht hebben en begrijpen door deze uitspraak weten dat het belangrijkste de zuivering van het hart is. Als de reinheid van de traditie de helft van het geloof is, is het alleen beperkt tot de uiterlijke reinheid van fysieke organen door water en niet ook tot de zuivering van het hart die slechte bedoelingen en gedachten kan koesteren, de betekenis zal dan ver weg zijn en het is onmogelijk.

Het benadrukt, dat in de islam engelen niet naar je toekomen voor het brengen van zegen en ophalen van je ibādah. Alleen de engel des doods komt te allen tijde.

1. De eerste fase is de zuivering van de externe organen (geslachtsdelen) van uitwerpselen, enzovoorts.
2. De tweede fase is de zuivering van de lichaamsorganen van zonden en fouten zoals ogen, oren, mond, maag, handen, voeten en hersenen. Bespreken wij in een andere (tabel).
3. De derde fase is de zuivering van het hart van slechte eigenschappen en slechte ondeugden. Astaghfār lezen (Profeet Mohammed ﷺ 75 x per dag)
4. Het vierde stadium is de zuivering van het innerlijke van allesbehalve Allāh Ta’ālā. Dit is het stadium van de profeten en de Awliya.

Elk genoemd punt van reinheid is de helft van actie, omdat het doel van de acties is de verheerlijking en grootheid van Allāh Ta’ālā. In werkelijkheid wordt Allāh’s Kennis niet verkregen tenzij het hart wordt gezuiverd van alle andere dingen dan Allāh Ta’ālā. Er kunnen niet twee dingen tegelijkertijd in gedachten zijn en Allāh Ta’ālā heeft ook niet twee gedachten in dezelfde man geschapen.

Het ander doel van de acties is om de geest te verfraaien met prijzenswaardige eigenschappen en religieus vast geloof. Het is algemeen bekend dat de geest niet met die eigenschappen zal worden versierd totdat het lasterlijke kwaad en het valse geloof daarin heersen.

Vervolgens is woezoe maken belangrijk. Het geeft glans aan de lichaamsdelen en djinn en demonen blijven op afstand van je omdat ze door aanraking met woezoe glans verbranden.

Verschil tussen Shari’ah en Soefisme

Shari’ah leren is verplicht en moet gevraagd en ongevraagd worden onderwezen. Tasawwuf dient alleen onderwezen te worden als naar gevraagd wordt. Hazrat Ali (radi Allāhu anhu) vroeg de Profeet Mohammed ﷺ om hem Tasawwuf te leren. De mens heeft een innerlijke en een uiterlijke wezen, het innerlijk wezen is het hart en de ziel: het gevoel. Het uiterlijk wezen bestaat uit het lichaam, maar ook uit het verstandelijke vermogen, het logische denken.

Sheikh ‘Abdul Qādir Jilāni (radi Allāhu anhu) zei: “Mensen vormen een sluier tussen jou en jezelf, en dat zelf vormt weer een sluier tussen jou en Allāh Ta’ala.” Dit wil zeggen dat mensen in onvoldoende mate bewust zijn van hun bestaan. Daarom is het goed om geregeld aan self-assessment te doen.

Allāh Ta’ālā openbaart: “En Ik heb de djinn en de mensen slechts tot Mijn aanbidding geschapen.” Surah adh- Dhayirāh (de verspreidende winden), H51, vers 56

Wat wil dit zeggen?

Mensen zijn in onvoldoende mate bewust van hun bestaan. Daarom is het goed om geregeld aan self-assessment te doen omdat de mens steeds wordt aangevallen door invloed van Iblīs.

Self-assessment

Self-assessment begint door dagelijks of wekelijks of maandelijks vragen aan jezelf te stellen zoals: wie ben ik? Wat doe ik op aarde? Waar ga ik heen? Wie zijn mijn vrienden? Wie zijn de mensen die belemmeren dat ik mijn doelstellingen kan realiseren? Waar woon ik? Welke opleidingen heb ik nodig voor succes in Dīn en Dunya? Wie zijn mijn moslimhelden? Wat is mijn zelfbeeld? Hoe tevreden ben ik met mijn inspanningen? Hoeveel goede daden en slechte daden heb ik gedaan? Schrijf de antwoorden op en vergelijk ze periodiek om zelf vast te stellen of je vooruitgang boekt, stilstaat of in verval raakt.

Verschil tussen Shari’ah en Soefisme

Shari’ah leren is verplicht en moet gevraagd en ongevraagd worden onderwezen. Shari’ah kenmerken zijn: uiterlijk en zichtbaar en direct toepasbaar in de praktijk, Imān, namāz, vasten in de maand Ramadān al-Mubārak, zakāt en hadj. Dit zijn de verplichte ibādah.

Allāh Ta’ālā openbaart: “En Ik heb de djinn en de mensen slechts tot Mijn aanbidding geschapen.” Surah az-Zāriyāt (de verspreidende winden), H51, vers 56

Soefisme (tasawwuf) dient alleen onderwezen te worden als naar gevraagd wordt. Hazrat Ali (radi Allāhu anhu) vroeg de Profeet Mohammed ﷺ om hem Tasawwuf te leren. De mens heeft een innerlijke en een uiterlijke wezen, het innerlijk wezen is het hart en de ziel: het gevoel. Het uiterlijk wezen bestaat uit het lichaam, maar ook uit het verstandelijke vermogen, het logische denken. Soefisme kenmerken zijn: innerlijk, onzichtbaar en iets van lang adem, bepaalde waarden, rituele praktijken, mystieke leerstellingen. Dit zijn de vrijwillige ibādah.

Tariqah (de weg opgaan in het Geheel)

Tariqah (een weg) is voor zowel Shari’ah als Soefisme. Soefisme is het onbaatzuchtig ervaren en verwezenlijken van de Absolute Waarheid, de Absolute Werkelijkheid. Soefisme is in feite een school die opleidt tot de verwezenlijking van de Goddelijke Ethiek. Het is een school die streeft naar het bereiken van de innerlijke verlichting. Tariqah leert de belangrijkste richtlijnen voor goed gedrag, dezekunnen moslims vinden in de Heilige Qur’ān, voor hen het letterlijke ongeschapen Woord van Allāh Ta’ālā, dat geopenbaard is aan de Profeet Mohammed ﷺ. De Heilige Qur’ān vormt echter niet de enige bron van de plichtenleer. Een tweede belangrijke leidraad voor het leven wordt gevormd door de tradities (enkelvoud hadīth).

Allāh Ta’ālā openbaart: “Voorzeker, Wij hebben de mens in de beste vorm geschapen.” Surah at-Tīn (de vijg), H95, vers 4

Nu kan de mens slechts met zijn innerlijke wezen de Volmaaktheid van de Absolute Werkelijkheid waarnemen, maar alleen wanneer hij zijn gedeeltelijke bestaan heeft laten opgaan in het Geheel. Deze weg van het soefisme is dus de Weg naar de Absolute Werkelijkheid. Dit Geheel kan vergeleken worden met de oceaan en het gedeeltelijke bestaan (het menselijke ego) met een druppel. Wanneer de mens deze weg opgaat heeft hij slechts één doel voor ogen, namelijk het bereiken van de Absolute Werkelijkheid, Allāh Ta’ālā.

Het geestelijke pad

Het geestelijke pad kan alleen geleerd en begrepen worden door murid (mystiek student) te worden van een murshid, iemand die een sanat heeft gekregen, dus toestemming om anderen in te wijden in de wereld van mystiek.

Murshid is een volmaakt mens (insān al-Kamil) die tenminste het gehele pad heeft afgelegd en alle stadia doorlopen. Twee manieren waarop het geestelijke pad kan worden afgelegd zijn: (1) door Goddelijke Genade, Allāh Ta’ālā neemt een ‘Abid volledig in een keer tot Zich. Zo een persoon heeft Majzoub. (2) Door leerlingschap, dus door een reiziger op het geestelijke pad te worden. Om het doel dat wij net hebben besproken te kunnen realiseren hebben wij dus een geestelijke leermeester nodig die murshid wordt genoemd. De soefi student heet dan murid. Leerlingschap vereist veel inspanningen, verdraagzaamheid, honger en dorst, lief en leed, doorzettingsvermogen, gehoorzaamheid, enz. Heb je wel eens gezien hoeveel moeite een spin doet om zijn web te maken?

Allāh Ta’ālā openbaart: “En zij, die naar Ons streven, Wij zullen hen zeker op Onze wegen leiden. Voorwaar, Allāh is met hen die goed doen.” Surah al-Ankābut (de spin), H29, vers 69

Karakterisering van soefisme

Imam al-Ghazālī (radi Allāhu anhu) zei dat soefisme niet iets is wat je door studie eigen kunt maken. Het kan alleen via persoonlijke ervaring en innerlijke verandering tot je komen. Daarom zijn er honderden soefi boeken die naast een vaste inhoud van het pad ook een variabele inhoud geven dat uit hun persoonlijke ervaring komt:

1. Het zuivere inzicht in de Goddelijke Eenheid.
2. Het juiste inzicht bij het luisteren naar hamd, naat en manqabat vanuit innerlijke ervaring en niet vanuit uiterlijke kennis. Bij soefi gedichten is de mystieke betekenis dikwijls anders dan de uiterlijke betekenis. Soefi luistert naar Sama.
3. Het zoeken naar het goede gezelschap.
4. Het opgeven van een persoonlijke keuze.
5. Snelheid van extase. Dit kan worden gerealiseerd als je geen gedachten hebt die het onmogelijk maken om naar de Goddelijke ingevingen te luisteren.
6. Ontsluiering van gedachten. Dit houdt in dat je elke gedachte onderzoekt. Als er sprake is van een ingeving die van Allāh Ta’ālā komt, dan die je deze te volgen. Zo niet, dan moet je de ingeving vergeten.

Allāh Ta’ālā openbaart: “Voorwaar, Wij hebben menige djinn en mens geschapen wier einde de hel zal zijn. Zij hebben harten maar begrijpen er niet mede en zij hebben ogen maar zij zien er niet mede en zij hebben oren maar zij horen er niet mede. Zij zijn als vee, neen zij dwalen nog meer (dan dit), zij zijn de achtelozen.” Surah al-A’rāf (de verheven plaatsen), H7, vers 179

• Maken van vele reizen naar hadj, umrah, Awliya Tombes.
• Opgeven van streven naar veel rijkdom verdienen.
• Nalaten om ook maar iets op te potten.